Ekosistemin analitikası

1) Şəbəkə ekosistemində analitikanın rolu

Ekosistemin analitikası bütün iştirakçıların (operatorlar, studiyalar/RGS, PSP/APM, KYC/AML, affiliates/media, axınçılar, SRE, təhlükəsizlik) siqnallarını toplamaq, normallaşdırmaq və şərh etmək, onları həll yollarına çevirmək qabiliyyətidir: ödənişlərin marşrutlaşdırılması, məzmun tövsiyələri, guardrails RG, limitləri, fich bayraqları, xaç kampaniyaları, tutum planlaşdırma və DR.
Məqsəd məlumatların vahid həqiqətidir (tək mənbə həqiqəti), proqnozlaşdırıla bilən SLO/KPI və sürətli təkmilləşdirmə dövrüdür.

2) Mənbələr, hadisələr və ontologiya

2. 1 Hadisə modeli (minimum domen)

`click`, `session_start/stop`, `bet/spin`, `round_start/result`, `deposit/withdrawal`, `psp_auth`, `kyc_status`, `fraud_signal`, `reward_granted`, `leaderboard_update`, `stream_interaction`.

2. 2 Identifikatorlar və əlaqə

`playerId` (псевдоним), `operatorId`, `providerId`, `contentId`, `campaignId`, `paymentRouteId`, `tableId`, `traceId`.
Bütün ID tokenləşdirilir, PII seyf zonalarında saxlanılır.

2. 3 Ontologiya və məlumat müqavilələri

Schema Registry və domen lüğətləri.
Data Contracts: sahibi, təyinatı, təzəlik/dolğunluq SLA, metrik düsturlar, icazə verilən dəyərlər.
Version: sxemlər və düsturlar üçün semver.

3) Analitika arxitekturası

3. 1 Axınlar və anbarlar

Streaming (≤ 1-5 s): şin hadisələr → materiallaşdırılmış təqdimatlar (əməliyyat dashboard, SRE, real-time həllər).
Batch (5-15 dəq/gün): CDC/ETL → DWH/Lakehouse (maliyyə, hesabatlar, komplayens).
Hot/Warm/Cold lays, S3 uyğun arxiv, vakuum/retenshn.

3. 2 Məlumat qatları

Raw (dəyişməz, şifrə, lineage).
Staging (təmizləmə/normallaşdırma).
Semantic (ulduzlar/əriştələr, çubuqlar, metriklər).
Feature Store (online/offline əlamətləri).
Knowledge Graph (tövsiyələr və antifrod üçün mahiyyətlər/əlaqələr qrafiki).

3. 3 Giriş və təhlükəsizlik

RBAC + ABAC + ReBAC, mTLS/JWS, tokenizasiya, yurisdiksiya filtrləri, SoD (vəzifə bölgüsü), WORM-audit.

4) Metrika kataloqu (kanonika)

4. 1 Məhsul və böyümə

CR huni: giriş → KYC → depozit → aktiv oyun.
Retention D1/D7/D30, ARPU/ARPPU, LTV (məcmu/model).
Engagement: sessiyalar/DAU/WAU/MAU, orta müddət, missiyalar/turnirlər.

4. 2 Ödənişlər/PSP/APM

Conversion Rate (ARM × region × cihaz), p95 authorization, charcback risk, marşrut pozulma müqavimət, cut-over vaxt.

4. 3 KYC/AML

Pass-rate və SLA mərhələləri, FP/FN, CR depozit təsiri, manual review növbəsi.

4. 4 Məzmun/Studiyalar

Sessiyalar/cəlb/oyun saxlama, RTP/volatility, live-SLI (e2e gecikmə, packet loss).

4. 5 Infra/SRE

p95/p99 API, lag broker, uptime inteqrasiya, headroom, DR-flips, səhv büdcə.

4. 6 Maliyyə

GGR/Net Revenue, rake/fee, Cost-to-Serve (per rps/txn/stream/event), kreditlər/penalti (SLO-bağlı).

5) Atributlar və eksperimentlər

5. 1 Atributlar

Qayda: yurisdiksiya pəncərələri ilə «last eligible touch», anti-dubli postbeklər, razılaşdırılmış tokenlərə görə cross-device stitching.
Yoxlamalar: sanity testlər, maliyyə/hüquq ilə razılaşma.

5. 2 Təcrübələr

A/B/C, stratifikasiya (yurisdiksiya, risk seqmentləri, cihaz), guardrails (SLO, RG, komplayens).
Vahid hesablama platforması: effektlər, etibarlı intervallar, dispersiyanı azaltmaq üçün CUPED/CPP.
Feature-flags/Progressive delivery səhv büdcə avto-rollback ilə.

6) Feature Store и Knowledge Graph

6. 1 Feature Store

Online əlamətlər (reaksiya ≤ 20-50 ms): propensity, risk, ödəniş rutinləri, məzmun zövqləri.
Offline əlamətləri (batch/trening).
SLA təzəlik/consistency, drift nəzarət, PD sızma testləri.

6. 2 Knowledge Graph

Düyünlər: oyunçu, seqment, oyun, provayder, APM/PSP, region, kampaniya, risk hadisəsi.
Rebra: «oynadı», «APM vasitəsilə depozit», «təsdiqləndi», «kampaniya iştirakçısı», «anti-pattern işlədi».
Use-cases: tövsiyələr, look-alike, kollyuziyalar, ödənişlər və marşrutlarda gizli asılılıqlar.

7) Federal analitika, gizlilik və uyğunluq

Federated Learning (FL): PDn ötürülməsi olmadan bu tərəfdaşlar modelləri təlim; secure aggregation və diferensial gizlilik (DP).
DPA/DPIA: məqsədlər, saxlama müddəti, transsərhəd axınlar.
PII-minimallaşdırma: tokenizasiya, maskalanma, ayrı-ayrı seyf zonaları.
Audit: WORM və traceId ilə sorğular və hesablamalar.

8) MLOps və BIOps (məhsul kimi analitika)

8. 1 MLOps

Model kartları (məqsəd, məlumatlar, metriklər, risklər), avtomatik təlim/deploy, drift/latency monitorinqi, Canary/Shadow.
Metriklər: AUC/PR, lift, KS, fairness, genişlənmə, yenidən təlim tezliyi.

8. 2 BIOps (panellər/vitrinlər)

Formul/widget versiyası, çeynjloqlar, qum qutusu və demo məlumat, panel conformance testləri.
SLO panelləri: məlumatların təzəliyi, p95 render, əlçatanlıq, cash hitlərinin payı.

9) Analitik iqtisadiyyat: Cost-to-Serve və ROI

Cost per rps/txn/stream/event, infeners dəyəri/1000 sorğular, phic saxlama və stream-aqreqasiyaları.
Value Map: CR depozitlər, ARPU/LTV modelləri/qaydaları töhfə, Charjbeks və hadisələri azaltmaq.
ROI təcrübələri: uplift, geri dönüş vaxtı, SLO-ya təsir/cərimələr/kreditlər.
Optimizasiya: isti kəsiklər, partiyalaşdırma, dinamiklər, adaptiv pəncərələr.

10) Data müşahidə və keyfiyyət

Data-SLO: completeness, freshness, uniqueness, consistency.
Schema-violations/Lineage: sxemlərin ayrılması, vizual mənşə yolu.
Reconciliation: aqreqatların müqayisəsi (maliyyə, atributlar), dubl/itki nəzarəti.
Trace-korrelyasiya: 'traceId' hadisədən panellərə və hərəkətlərə qədər.

11) Dəyişikliklər və versiyası idarə

Sxemlərin və düsturların semantik versiyaları, «add-only» miqrasiyası, versiyalar arasında adapterlər.
Change-windows, auto-rollback, uyğunluq «bayraqları», paralel pəncərələrlə deprecation planı.

12) Anti-nümunələr

Bir çox «həqiqət»: müxtəlif komandalarda bir metrikanın müxtəlif formulları.
BI-də xam PD: tokenizasiya/maskalanma yoxdur.
Schema Registry olmadan hadisələr: vitrinlər və modellər.
Guardrails olmadan təcrübələr: hadisələrin/cərimələrin artması.
Paylaynlarda idempotentlik olmadan retrajlar: dubli/yerdəyişmə.
SLO «kağız üzərində»: heç bir alert/stop düymələri.
Lineage olmaması: mübahisəli rəqəm sübut edilə bilməz.
Məlumat girişində SPOF-şlyuz, No N + 1.

13) Giriş yoxlama vərəqləri

13. 1 Verilənlər və sxemlər

• Ontologiya və lüğətlər təsdiq edilmişdir.
• Schema Registry + Data Contracts (sahibi, SLA, versiyası).
• PN tokenization/maskalama, DPIA rəsmiləşdirilmişdir.

13. 2 Payplays və keyfiyyət

• Stream + Batch konveyerləri, təravət/doluluq SLAs.
• Data-tests (o cümlədən atributlar/maliyyə), reconciliation jobs.
• drift/violations/lag şinində alertlər.

13. 3 Metriklər və panellər

• Formullar və sahibləri ilə metrik kataloq.
• Widget versiyaları, qum qutusu, conformance-dəst.
• SLO panelləri (təravət, render, əlçatanlıq).

13. 4 Modellər və həllər

• Model kartları, monitorinq, canary/shadow.
• Feature Store (online/offline), drift nəzarət.
• Guardrails RG/komplayens, stop düymələri.

13. 5 İqtisadiyyat

• Cost-to-Serve карта (per rps/txn/event/stream).
• Value Map və ROI qiymətləndirmə prosesi.
• Co-funding/kreditlər/penalti metrik bağlı.

14) Yetkinlik yol xəritəsi

v1 (Fond): hadisələr/ontologiya, Schema Registry, əsas panellər və batch hesabatları, data-tests.
v2 (Integration): stream-vitrinlər, metrik kataloq, A/B-platforma, Feature Store, tərəfdaşların scorecards.
v3 (Automation): proqnozlaşdırılan SRE/ödəniş/məzmun modelləri, SLI, BIOps, auto-alertlər və auto-rollback üzrə avtomatik dozaj.
v4 (Networked Intelligence): federal modellər (FL/DP), tövsiyələr və antifrod nüvəsi kimi knowledge graph, partnyor vitrinləri və birgə həllər.

15) Qısa xülasə

Ekosistemin analitikası semantika + axınlar + həllərdir. Hadisələri və düsturları standartlaşdırın, keyfiyyətli stream/batch payplaynları təmin edin, metrik kataloq saxlayın, Feature Store və bilik qrafiklərindən istifadə edin, gizliliyi qoruyun (DP/FL), versiyaları və SLO-ları idarə edin. Hər şeyi iqtisadiyyatla əlaqələndirin (Cost-to-Serve və ROI) - və iştirakçılar şəbəkəniz hər gün öyrənəcək və bazardan daha sürətli qərarlar qəbul edəcəkdir.