Έλεγχος βάσει κινδύνων

1) Η ουσία του ελέγχου βάσει κινδύνων (RBA)

• Προτεραιότητα όταν ο συνδυασμός πιθανότητας και επιρροής είναι μέγιστος.
• Εκτίμηση του εγγενούς κινδύνου (χωρίς ελέγχους) και του υπολειπόμενου κινδύνου (συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων).
• Συνεχής αναθεώρηση της αξιολόγησης καθώς αλλάζει το τοπίο κινδύνου (προϊόν, αγορά, κανονιστικές ρυθμίσεις, περιστατικά).

2) Όροι και πλαίσιο

Σύμπαν ελέγχου - κατάλογος διαδικασιών, συστημάτων, τοποθεσιών, προμηθευτών και ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων που ενδεχομένως υπόκεινται σε έλεγχο.
Θερμαντήρας χάρτης κινδύνων - οπτικοποίηση «Πιθανότητα × πρόσκρουση» με διαβάθμιση ανά προτεραιότητα.
Risk Appetite/Ancerance - Δηλωμένη προθυμία της εταιρείας να αποδεχθεί τον κίνδυνο εντός των καθορισμένων ορίων.
Επίπεδα ελέγχου - προληπτικό/ντετέκτιβ/διορθωτικό· σχεδιασμός και λειτουργική αποδοτικότητα.
Γραμμές προστασίας - 1η (επιχειρήσεις και πράξεις), 2η (κίνδυνος/συμμόρφωση), 3η (εσωτερικός έλεγχος).

3) Οικοδόμηση ενός σύμπαντος ελέγχου

• Διαδικασίες: πληρωμές, KYC/KYB, παρακολούθηση AML, διαχείριση συμβάντων, DSAR, διατήρηση.
• Συστήματα: πυρήνας συναλλαγών, DWH/datalake, IAM, CI/CD, σύννεφα, DLP/EDRM.
• Δικαιοδοσίες και άδειες, βασικοί πωλητές και εξωτερικοί συνεργάτες.
• KPI/KRI, ιστορικό περιστατικών/παραβάσεων, εξωτερικά ευρήματα/κυρώσεις.
• Νομισματικό αποτέλεσμα και φαινόμενο φήμης, καίρια σημασία για τις ρυθμιστικές αρχές (GDPR/PCI/AML/SOC 2).

4) Μεθοδολογία εκτίμησης κινδύνων

1. Εγγενής κίνδυνος (IR): πολυπλοκότητα της διαδικασίας, όγκος δεδομένων, ταμειακές ροές, εξωτερικές εξαρτήσεις.
2. Σχεδιασμός ελέγχου (CD): διαθεσιμότητα, κάλυψη, ληκτότητα ως κωδικός πολιτικής, αυτοματοποίηση.
3. Λειτουργική απόδοση (OE): σταθερότητα εκτέλεσης, μετρήσεις MTTD/MTTR, επίπεδο ολίσθησης.
4. Υπολειμματικός κίνδυνος (RR): 'RR = f (IR, CD, OE)' - ομαλοποιείται σε κλίμακα (π.χ. 1-5).
5. Παράγοντες τροποποίησης: κανονιστικές αλλαγές, πρόσφατα περιστατικά, αποτελέσματα προηγούμενων ελέγχων, εναλλαγή προσωπικού.

Παράδειγμα κλίμακας επιρροής: οικονομική ζημία, ρυθμιστικά πρόστιμα, SLA downtime, απώλεια δεδομένων, συνέπειες φήμης.
Παράδειγμα κλίμακας πιθανοτήτων: συχνότητα γεγονότων, έκθεση, πολυπλοκότητα επιθέσεων/καταχρήσεων, ιστορικές τάσεις.

5) Ιεράρχηση και ετήσιο σχέδιο λογιστικού ελέγχου

Ταξινόμηση των μονάδων ελέγχου ανά υπολειπόμενο κίνδυνο και στρατηγική σημασία.
Συχνότητα εκχώρησης: ετήσια (υψηλή), μία φορά κάθε 2 έτη (μέση), ανά παρακολούθηση/θέματα (χαμηλή).
Συμπεριλαμβάνονται θεματικοί έλεγχοι (π.χ. Διαγραφή δεδομένων και ανωνυμοποίηση, διαχωρισμός καθηκόντων (SoD), κατάτμηση ΕΚΕ).
Σχεδιασμός πόρων: δεξιότητες, ανεξαρτησία, αποφυγή συγκρούσεων συμφερόντων.

6) RACI και ρόλοι

(R - Υπεύθυνος· A - Υπόλογος· C - Διαβουλεύσεις)

7) Προσεγγίσεις για τη δοκιμή των ελέγχων

Walkthrough: εντοπίστε τη ροή της «τελικής συναλλαγής «/δεδομένων.
Αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού: έλεγχος της παρουσίας και της καταλληλότητας των πολιτικών/ελέγχων.
Λειτουργική αποτελεσματικότητα - επιλεκτικός έλεγχος εκτέλεσης για μια περίοδο.
Εκ νέου απόδοση: αναπαραγωγή υπολογισμών/σημάτων σύμφωνα με τους κανόνες CaC.
CAATs/DA (τεχνικές ελέγχου με τη βοήθεια υπολογιστή/ανάλυση δεδομένων): σενάρια SQL/python, αιτήματα ελέγχου σε εκθέσεις συμμόρφωσης, σύγκριση IaC ↔ πραγματικές ρυθμίσεις.
Συνεχής έλεγχος - δοκιμές ελέγχου ενσωμάτωσης στην περίπτωση λεωφορείου (ροή/παρτίδα).

8) Δειγματοληψία

Στατιστικά: τυχαία/στρωματοποιημένη, προσδιορισμός του μεγέθους από το επίπεδο εμπιστοσύνης και το επιτρεπόμενο σφάλμα.
Στόχος (κριτικός): υψηλή αξία/υψηλός κίνδυνος, πρόσφατες αλλαγές, εξαιρέσεις (απαλλαγές).
Μη φυσιολογικό: συμπέρασμα από την ανάλυση (ακραίες τιμές), περιστατικά σχεδόν αστοχίας, «κορυφαίοι παραβάτες».
Τέλος (100%): Όπου είναι δυνατόν, χρησιμοποιήστε αυτοματοποιημένη επαλήθευση ολόκληρης της σειράς (π.χ. SoD, TTL, έλεγχος κυρώσεων).

9) Αναλυτικές και αποδεικτικές πηγές (αποδεικτικά στοιχεία)

Αρχεία καταγραφής πρόσβασης (IAM), ίχνη αλλαγής (Git/CI/CD), ρυθμίσεις υποδομής (Terraform/K8), εκθέσεις DLP/EDRM.
Εκθέσεις «Συμμόρφωση», περιοδικά νομικής κατοχής, μητρώο DSAR, εκθέσεις AML (SAR/STR).
Στιγμιότυπα ταμπλό, εξαγωγή CSV/PDF, σταθεροποίηση hash και WORM/αμετάβλητο.
Πρωτόκολλα συνεντεύξεων, λίστες ελέγχου, τεχνουργήματα έκδοσης εισιτηρίων/κλιμάκωσης.

10) Λογιστικός έλεγχος: SOP

1. Προκαταρκτική αξιολόγηση: αποσαφήνιση των στόχων, των κριτηρίων, των ορίων, των ιδιοκτητών.
2. Αίτηση δεδομένων: κατάλογος των μεταφορτώσεων, των προσβάσεων, των ρυθμίσεων, της περιόδου δειγματοληψίας.
3. Εργασίες πεδίου: walkthrough, δοκιμές ελέγχου, αναλυτική, συνεντεύξεις.
4. Βαθμονόμηση των συμπερασμάτων: συγκρίνετε με την όρεξη για κίνδυνο, με τους κανονισμούς και τις πολιτικές.
5. Σχηματισμός πορισμάτων: γεγονός κριτήριο επηρεάζει λόγο σύσταση ιδιώτη.
6. Τελική συνεδρίαση - συμφιλίωση των γεγονότων, του καθεστώτος και των σχεδίων αποκατάστασης.
7. Αναφορά και παρακολούθηση: έκδοση, αξιολόγηση, ημερομηνίες λήξης, επανεπιβεβαίωση.

11) Ταξινόμηση πορισμάτων και αξιολόγηση κινδύνου

Σοβαρότητα: Κρίσιμη/υψηλή/μεσαία/χαμηλή (σύνδεση με τον αντίκτυπο στην ασφάλεια, τη συμμόρφωση, τη χρηματοδότηση, τις επιχειρήσεις, τη φήμη).
Συχνές/Πιθανές/Σπάνιες.
Βαθμολογία κινδύνου: πίνακας ή αριθμητική λειτουργία (για παράδειγμα, 1-25).
Θεματικές ετικέτες: IAM, Data Privacy, AML, PCI, DevSecOps, DR/BCP.

12) Μετρήσεις και KRI/KPI για τον έλεγχο κινδύνων

Κάλυψη: Μερίδιο του σύμπαντος ελέγχου που καλύφθηκε το έτος.
Έγκαιρη αποκατάσταση:% των διορθώσεων στο χρόνο (από τη σοβαρότητα).

Επαναληπτικά ευρήματα: Αναλογία επαναλήψεων σε 12 μήνες

MTTR Ευρήματα: διάμεσος χρόνος έως το κλείσιμο.
Τάση αποτελεσματικότητας ελέγχου: ποσοστό επιτυχημένων/αποτυχημένων δοκιμών ανά περίοδο.
Χρόνος ετοιμότητας ελέγχου: Χρόνος συλλογής αποδεικτικών στοιχείων.
Δείκτης μείωσης κινδύνου: ∆ του συνολικού ποσοστού κινδύνου μετά την αποκατάσταση.

13) Ταμπλό (ελάχιστο σύνολο)

Θερμικός χάρτης κινδύνου: διεργασίες × πιθανότητα/επίπτωση × υπολειπόμενος κίνδυνος.
Information Pipeline: status (Open/In progress/Overdue/Closed) × ιδιοκτήτες.
Βασικά θέματα: συχνές κατηγορίες παραβάσεων (IAM/Privacy/PCI/AML/DevSecOps).
Γήρανση & SLA: παραβάσεις και προθεσμίες που πλησιάζουν.
Επαναλάβετε θέματα: επαναληψιμότητα με εντολή/σύστημα.
Αποτελέσματα δοκιμής ελέγχου: ρυθμός επιτυχίας, τάσεις, FPR/TPR για τους κανόνες ντετέκτιβ.

14) Μοτίβα τεχνουργημάτων

Πεδίο εφαρμογής του ελέγχου

Σκοπός και κριτήρια (πρότυπα/πολιτικές).

Πεδίο εφαρμογής: Συστήματα/Περίοδος/Τοποθεσίες/Προμηθευτές

Μέθοδοι: δειγματοληψία, αναλυτική, συνεντεύξεις, περπάτημα.
Εξαιρέσεις και περιορισμοί (εάν υπάρχουν).

Κάρτα εύρεσης

Ταυτότητα/υποκείμενο/σοβαρότητα/πιθανότητα/βαθμολογία.
Περιγραφή του γεγονότος και του κριτηρίου της μη συμμόρφωσης.
Κίνδυνος και αντίκτυπος (επιχειρήσεις/κανονιστικές ρυθμίσεις/ασφάλεια).
Σύσταση και σχέδιο δράσης.
Ιδιοκτήτης και ημερομηνία λήξης.
Αποδεικτικά στοιχεία (σύνδεσμοι/hashes/αρχείο).

Έκθεση ελέγχου (διάρθρωση)

1. Συνοπτική παρουσίαση.
2. Πλαίσιο και πεδίο εφαρμογής.
3. Μεθοδολογία και πηγές δεδομένων.
4. Συμπεράσματα και αξιολόγηση των ελέγχων.
5. Ευρήματα και προτεραιότητες.
6. Σχέδιο αποκατάστασης και παρακολούθηση.

15) Επικοινωνία με συνεχή παρακολούθηση (CCM) και συμμόρφωση με τον κώδικα

Χρήση των αποτελεσμάτων της CCM ως εισροής για την εκτίμηση των κινδύνων και τον προγραμματισμό του ελέγχου.
Οι πολιτικές-ως-κώδικας επιτρέπουν την εκ νέου εκτέλεση των δοκιμών από τους ελεγκτές, αυξάνοντας την αναπαραγωγιμότητα.
Εφαρμογή συνεχούς λογιστικού ελέγχου για περιοχές υψηλού κινδύνου με διαθέσιμη τηλεμετρία.

16) Αντιπατερίδια

«Ομοιόμορφος» έλεγχος χωρίς κινδύνους → απώλεια εστίασης και πόρων.
Εκθέσεις χωρίς μετρήσιμες συστάσεις και ιδιοκτήτες.
Αδιαφανής μεθοδολογία αξιολόγησης κινδύνου.
Αγνοώντας τους παρόχους και την αλυσίδα υπηρεσιών.
Καμία παρακολούθηση - τα προβλήματα επανέρχονται.

17) RBA Υπόδειγμα ληκτότητας (M0-M4)

M0 Τεκμηρίωση: εφάπαξ έλεγχοι, χειροκίνητη δειγματοληψία.
M1 Κατάλογος: ελεγκτικό σύμπαν και βασικός χάρτης θερμότητας.
M2 Πολιτικές και δοκιμές: τυποποιημένοι κατάλογοι ελέγχου και αιτήσεις παρακολούθησης.
M3 Ολοκληρωμένη: επικοινωνία με CCM, SIEM/IGA/DLP, συλλογή ημιαυτόματων αποδεικτικών στοιχείων.
M4 Συνεχής: συνεχής λογιστικός έλεγχος, ιεράρχηση σε πραγματικό χρόνο, αυτοματοποιημένες μεταβολές.

18) Πρακτικές συμβουλές

Βαθμονομήστε τις κλίμακες κινδύνου που αφορούν τις επιχειρήσεις και τη συμμόρφωση - ένα ενιαίο «νόμισμα» κινδύνου.
Διατήρηση της διαφάνειας: μέθοδος και βάρη εγγράφων, διατήρηση του ιστορικού αλλαγής.
Ευθυγράμμιση του σχεδίου ελέγχου με τη στρατηγική και την όρεξη για κίνδυνο.
Ενσωμάτωση της εκπαίδευσης του ιδιοκτήτη της διαδικασίας - έλεγχος ως εξοικονόμηση μελλοντικών συμβάντων.
Μείωση του «θορύβου» με την αναλυτική μέθοδο: διαστρωμάτωση, κανόνες αποκλεισμού, προτεραιότητα λόγω ζημιών.

19) Συναφή άρθρα wiki

Συνεχής παρακολούθηση της συμμόρφωσης (CCM)

Αυτοματοποίηση συμμόρφωσης και υποβολής εκθέσεων

Νόμιμη κράτηση και δέσμευση δεδομένων

Χρονοδιάγραμμα διατήρησης και διαγραφής δεδομένων

DSAR: αιτήματα των χρηστών για δεδομένα

ΕΚΕ DSS/SOC 2 Έλεγχος και πιστοποίηση

Σχέδιο αδιάλειπτης λειτουργίας (BCP) και DRP

Αποτέλεσμα

Οι έλεγχοι βάσει κινδύνων επικεντρώνονται στις σημαντικότερες απειλές, μετρούν την αποτελεσματικότητα των ελέγχων και επιταχύνουν τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Η ισχύς του έγκειται στα δεδομένα και στη διαφανή μεθοδολογία: όταν γίνεται κατανοητή η ιεράρχηση προτεραιοτήτων, οι δοκιμές είναι αναπαραγώγιμες και οι συστάσεις είναι μετρήσιμες και κλειστές εγκαίρως.